Testament własnoręczny – czym jest testament holograficzny i jak go napisać, aby był ważny?
Testament holograficzny (własnoręczny) jest rodzajem ostatniej woli, który można sporządzić bez świadków i specjalnych wymogów – wystarczy kartka i coś do pisania. Ze spisaniem takiego dokumentu nie wiążą się również żadne koszty. Niestety zdecydowanie łatwiej o popełnienie błędu niż wtedy, gdy testament sporządza dla nas notariusz. Dowiedz się, jak napisać testament holograficzny, aby był ważny.
Testament własnoręczny – czym jest testament holograficzny?
Testament holograficzny (własnoręczny) to rodzaj ostatniej woli, który można sporządzić bez udziału notariusza, świadków czy innych osób, których obecność jest niezbędna w przypadku innych form testamentu. W praktyce nikt nie musi wiedzieć, że dana osoba sporządziła testament holograficzny. Jednocześnie w dokumencie da się powołać do spadku każdego, zgodnie ze swoją wolą. Uwzględnić w testamencie własnoręcznym można również organizację, np. UNICEF.
Kto może sporządzić testament własnoręczny?
Testament własnoręczny sporządzić może praktycznie każdy, kto umie pisać (dla pozostałych osób – np. niemogących pisać z powodu niepełnosprawności, ale w pełni świadomych i będących w stanie umożliwiającym swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli – przewidziane są formy szczególne). Jeśli ktoś nie ma rąk, może napisać testament nogą, jeśli potrafi, ponieważ zgodnie z orzecznictwem sądu najwyższego najważniejsze jest, aby testator był w momencie sporządzania testamentu w pełni świadomy, a samo złożenie oświadczenia ustawodawca ma mu ułatwić. Nie musisz mieć wiedzy prawniczej ani doświadczenia, wzory testamentów zawierających różnego rodzaju postanowienia znajdziesz np. na stronie UNICEF. Przykładowy testament prezentujemy poniżej. To od twojej decyzji zależy, czy sporządzisz testament holograficzny, czy udasz się do notariusza w celu spisania swojej ostatniej woli.
Jak sporządzić testament własnoręczny, aby był ważny?
Jeśli zdecydujesz się sporządzić testament pisemny (własnoręcznie), musisz zadbać sam o spełnienie wszystkich wymogów formalnych określonych w przepisach prawa. To bardzo ważne, ponieważ sporządzenie testamentu w praktyce może przysporzyć sporo problemów. Warunki w tym zakresie jasno określa kodeks cywilny.
Co należy zawrzeć w testamencie holograficznym?
W testamencie holograficznym musisz bezwzględnie zawrzeć datę sporządzenia ostatniej woli oraz swój podpis. Cała treść musi być spisana własnoręcznie – niedopuszczalne jest np. wydrukowane części pisma i jedynie podpisanie go długopisem.
Poza obowiązkami formalnymi musisz pamiętać, aby w testamencie holograficznym jasno spisać najważniejsze postanowienia, które określą, kto ma dziedziczyć po twojej śmierci. W celu uniknięcia wątpliwości opisz jak najlepiej zarówno swoją wolę oraz scharakteryzuj osoby, które mają dziedziczyć (np. podając ich imię, nazwisko i PESEL oraz adres zamieszkania).
Czy w testamencie własnoręcznym można przekazać konkretny składnik majątku?
W testamencie własnoręcznym możesz przekazać określony składnik majątku. Zgodnie z art. 968 kodeksu cywilnego spadkodawca może przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis zwykły). Gdy spadkodawca zobowiązuje swego spadkobiercę testamentowego lub ustawowego do spełnienia określonego świadczenia na rzecz oznaczonej osoby, ta osoba jest zapisobiercą. Na podstawie odpowiednich zapisów zapisobiercy będą mogli dochodzić swych praw od innych spadkobierców. Zapis windykacyjny może zostać z kolei skutecznie uczyniony tylko w testamencie notarialnym. W takim przypadku własność przedmiotu, który zapisał ci spadkobierca, przechodzi na ciebie z mocy prawa, bez potrzeby uzyskiwania go od spadkobierców (ci nigdy nie przejmują co do niego prawa własności).
Jeśli chcesz przekazać w drodze zapisu określony składnik swojego majątku – np. samochód – lepiej uczynić to w testamencie notarialnym w drodze zapisu windykacyjnego. O ile bowiem zapis zwykły nie wywoła problemów, gdy spadkobiercy zgadzają się z treścią testamentu, to w razie konfliktów zapis zwykły łatwiej jest podważyć w sądzie.
Testament własnoręczny – wzór
Jeśli chcesz mieć pewność, że twój testament własnoręczny będzie ważny, skorzystaj z poniższego wzoru:
Gdynia, dnia 13 maja 2020 roku
TESTAMENT
Ja, Anna Nowak, nr PESEL …, do całości spadku po mnie powołuję mojego męża Jana Kowalskiego, nr PESEL … zamieszkałego przy ul. Morskiej 154/5 w Gdyni oraz mojego syna Bartłomieja Kowalskiego, nr PESEL zamieszkałego przy ul. Polnej 23 w Gdańsku w częściach równych (po ½).
Anna Nowak
(własnoręczny podpis)
Jak długo jest ważny testament własnoręczny?
Nie ma terminu ważności testamentu własnoręcznego. Jeśli nie zmienisz ani nie odwołasz testamentu własnoręcznego, będzie on wiążący po twojej śmierci, nawet jeśli od momentu sporządzenia do otwarcia spadku minie kilkadziesiąt lat.
Gdzie przechowywać testament holograficzny?
Testament holograficzny należy przechowywać w bezpiecznym miejscu tak, aby nie doszło do jego zagubienia bądź zniszczenia. Dla pewności warto zrobić zdjęcie ostatniej woli i przekazać je spadkobiercom. Możesz również przekazać testament własnoręczny na przechowanie do notariusza.
Czy można zmienić testament własnoręczny?
Testament własnoręczny – jak każdy inny – można zmienić bądź odwołać. Zmiana następuje najczęściej poprzez wskazanie, które postanowienia mają dłużej nie obowiązywać. Odwołać testament można z kolei np. poprzez spisanie nowego (niekoniecznie własnoręcznego – możliwe jest również dokonanie tej czynności u notariusza, tzn. spisanie testamentu notarialnego), przekreślenie bądź zniszczenie dokumentu. Ostatnie rozwiązania mają zastosowanie, jeśli nie istnieją kopie testamentów. W takim przypadku zniszczenie jednego odpisu może nie być wystarczające i pewniejsze będzie złożenie oświadczenia w tym przedmiocie (np. „odwołuję mój testament własnoręczny sporządzony w dniu 1 lipca 2018 roku w Gdyni”).
Co dzieje się z testamentem własnoręcznym po śmierci testatora?
Po śmierci testatora testament musi być złożony w sądzie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania spadkodawcy przed śmiercią. Jeśli masz w posiadaniu testament i jednocześnie jesteś spadkobiercą, możesz udać się od razu do notariusza w celu sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Jeśli ten, u kogo znajduje się dokument obejmujący ostatnią wolę, odmawiałby uczynienia zadość temu obowiązkowi, poniósłby odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę.
Testament, który znajduje się u notariusza lub został zarejestrowany w Notarialnym Rejestrze Testamentów, bez trudu da się odnaleźć. Co jednak, jeśli zagubi się testament własnoręczny? Orzecznictwo dopuszcza odtworzenie treści testamentu nawet na podstawie zdjęć, jednak wiąże się to oczywiście z dodatkowym czasem potrzebnym na zweryfikowanie rzeczywistego zamiaru testatora.
Testament własnoręczny a testament notarialny
Testament własnoręczny ma taką samą moc jak testament notarialny. W tym przypadku jednak testator musi samodzielnie sformułować wszystkie postanowienia w zakresie ustalenia grona spadkobierców zgodnie z obowiązującym prawem. Musi wyraźnie opisać spadkobierców i uzasadnić, dlaczego kogoś wydziedzicza. Jednocześnie nie ma znaczenia, gdzie będzie się znajdować w momencie sporządzania testamentu oraz nie będzie musiał z tego tytułu ponosić kosztów. Obywatel Polski może więc sporządzić testament własnoręczny za granicą, jeśli dzieli majątek w Polsce. W przypadku podziału majątku zagranicznego (np. mieszkania w innym kraju) musi się zastosować do lokalnego prawa.
Który testament wybrać?
To, który testament wybierzesz, zależy od Twoich indywidualnych preferencji. Musisz jednak pamiętać, że w razie popełnienia błędów, ostatnia wola może zostać uznana za nieważną. To z kolei doprowadzi do zniweczenia Twojego planowanego sposobu podziału majątku i może przysporzyć stresu spadkobiercom. Jeśli więc nie czujesz się pewnie w zakresie postępowań spadkowych, rozważ skorzystanie z pomocy notariusza.
